اصل مسأله مهدويت در اسلام مانند يك مسأله اتفاقى بين همه مذاهب عقيدتى و فقهى اسلام است.
چيزى كه در اين رابطه مورد اختلاف مى باشدموضوع ولادت حضرت مهدى است كه گروهى انگشت شمار از اهل تسنّن منكر، و اكثريت قريب به اتفاق موافق با شيعه، و در منابع عقيدتى، حديثى و تاريخى خود صريحاًَ بدان اعتراف كرده اند.
ناگفته پيداست كه معتقدان به ولادت آن حضرت نيز در انتساب آن بزرگوار به امام عسكرى، و ديگر ويژگيها و شئوون حياتى او از قبيل غيبت و ... با شيعه هم عقيده اند.
ما در انطباق بخشى از فرازهاى سخنان امام علی در نهج البلاغه با مسأله مهدى منتظر، متكى به اعتراف ابن ابى الحديد، شارح نهج البلاغه، شده ايم، و نامبرده در موضوع ولادت آن حضرت با شيعه مخالف، و آن را موكول به بعد نموده است، بنده در اين پست به اسامى بيش از يكصد نفر از دانشمندان و مورخان اهل تسنن كه با شيعه هم عقيده، و به ولادت حضرت مهدى در نيمه دوم قرن سوم هجرى اعتراف كرده اند اشاره مى كنم؛ و براى تفصيل بيشتر، علاقمندان آشنا به زبان عربى را به كتاب «الامام المهدى عند اهل السنة»1 و مقدمه آن ارجاع مى دهم.
1-ابوبكر محمد بن هارون رويانى (درگذشته307) در «مسند» مخلوط موجود در كتابخانه ظاهريه شام كه بخش ويژه حضرت «مهدى» در جلد سوم «الامام المهدى عند اهل السنة» مندرج، تا به يارى خدا چاپ و منتشر گردد.
2-ابن ابى ثلج، ابوبكر، محمدبن احمدبن بغدادى(238-322) از بزرگان محدثان و مؤلف «تاريخ الأئمة» كه به عنوان « مواليد الأئمة» به پيوست «الفصول العشرة فى الغيبة- شيخ مفيد-» و «نوادر راوندى» به سال 1370 هجرى در نجف به چاپ رسيده؛ و در اين كتاب انتساب حضرت مهدى (ع) به امام عسكرى و ولادت آن بزرگوار را صريحاً اعتراف نموده است.
3- ابوالعباس، احمدبن ابراهيم بن على كندى، شاگرد ابن جرير طبرى، استاد حافظ ابونعيم اصفهانى، مقيم مكه، و راوى كتاب «مواليد الأئمة».
4-ابوعلى، احمدبن محمدبن على عمادى نسوى، راوى كتاب«مواليد الأئمة» ابن ابى ثلج به سال350 از كندى سابق الذكر.
5- ابومسعود، احمدبن محمدبن عبدالعزيزبن شاذان بجلى، نويسنده و قارى رساله «مواليد الأئمة» بر ابومنصور شيرازى.
6- ابومنصور، عبدالرحيم بن محمد بن احمدبن شرابى شيرازى كه رساله مذبور را از ابى مسعود شنيده و نوشته است.
7- ابومحمد، اسدبن احمد ثقفى كه رساله «مواليد الأئمة» را از ابو منصور گرفته است.
8- ابو ماجد، محمد بن حامدبن عبدالمنعم بن عزيزبن واعظ كه رساله فوف الذكر را به نقل از ثقفى نامبرده ضبط كرده است.
9- ابوعبدالله، محمدبن حامد بن عبدالواحدبن فاخر قرشىكه اين رساله را از ابو ماجد شنيده و نقل كرده است.
10- محب الدين، ابوعبدالله، محمدبن محمودبن حسن نجار بغدادى(643) كه شاگرد ابن جوزى، مدرس مدرسه «مستنصريه» بغداد و مؤلف «ذيل تاريخ بغداد- شامل 40 جلد- » بوده و محتواى رساله «مواليد الأئمة» را از مشايخ سه گانه پيشين (ابو محمد ثقفى، ابوماجد، ابو عبدالله فاخر قرشى) شنيده و ضبط نموده است.
11- نسب شناس مشهور، ابونصر، سهل بن عبدالله بخارى زيدى (بعد341) «سرُّ السلسلة العلويَّة» پيرامون نام امام حسن عسكرى(ع) چاپ نجف.
12- مورخ شهير على بن حسين مسعودى (346) در «مروج الذهب» جلد8، چاپ ليدن- به ضميمه ترجمه فرانسوى- ص40 .
13- خوارزمى، محمدبن احمدبن يوسف كاتب (387) در «مفاتيح العلوم»، چاپ ليدن سنة 1895، ص32-33.
14- حافظ ابوالفتح، محمدبن احمدبن ابى الفوارس بغدادى (388-412) در«اربعين» خود شماره 4 به نقل «كشف الاستار» محدّث نورى ص29 چاپ اول.
15- جعفربن محمدبن المعتز مستغفرى سمرقندى (432) در « دلائل النبوة و المعجزات» (بنا به نقل شيخانى در «الصراط السوى»).
16- ابوبكر، احمدبن حسين بيهقى خسروجردى شافعى (458) در «شعب الايمان» چاپ دائرة المعارف هند.
17-مؤلف «مجمل التواريخ و القصص» فارسى، (تأليف سال 520)، ص458 چاپ تهران.
18- احمدبن ابى الحسن نامقى جامى (536) به نقل «ينابيع المودة» ضمن احوال اميرمؤمنان، باب 87 ص566.
19- ابن خشاب، أبومحمد، عبدالله بن احمد بغدادى(567) در «تاريخ مواليد الأئمة و...»2 به نقل «كشف الأستار» و «أعيان الشيعه» .
20- اخطب خوارزم، موفق بن احمد حنفى (484-568) در «مقتل امام حسين» ( كه بعضى با مناقب اميرالمؤمنين از همان نويسنده اشتباه كرده اند) ج1 ص94،96 ضمن دو روايت و به نقل «ينابيع المودة» ص492 چاپ اسلامبول سنة1301 و «كشف الأستار» علامه نورى.
21- يحيى بن سلامت خصكفى شافعى (568) به نقل مؤلفان «تذكرة الخواص» ص360 چاپ نجف و«ينابيع المودة» باب 87 ص569 بعنوان بعض شافعيه.
22- ابن ارزق، عبدالله بن محمدبن فارقى (590) در «تاريخ ميا فارقين»به نقل «وفيات الاعيان» (ج3 ص316، شماره مسلسل 534).
23-خليفه عباسى، الناصرلدين الله، احمدبن مستضيىء (622) روى درب منبَّت كارى صفه سرداب سامراء كه به دستور او تهيه و نصب گرديده.
24- شهاب الدين، ياقوت بن عبدالله حموى رومى بغدادى (626) در «معجم البلدان» (ج3 ص 173) پيرامون كلمه «سامراء».
25-شيخ فريد الدين عطار، محمدبن ابراهيم نيشابورى همدانى (627) در ديوانش به نام «مظهر الصفات» به نقل«ينابيع المودة» باب87.
26- ابن اثير جزرى، عزالدين على بن محمدبن على شيبانى موصولى (555-630) در «الكامل» ذيل سنه 260.
27-شيخ محى الدين محمدبن على معروف به ابن عربى طائى اندلسى(638) به نقل از شعرانى- در «اليواقيت و الجواهر» مبحث 65-از باب 366 «فتوحات مكيه» او كه متأسفانه در چاپهاى متعدد مصر از روى خيانت اين مطلب ساقط شده.
نيز حمزاوى در «مشارق الانوار» و صبان در «اسعاف الراغبين» اين مطلب را از محى الدين نقل كرده اند.
28- شيخ سعدالدين، محمدبن مؤيد حمويه، معروف به سعد الدين حموى (650) در رساله «مهدى منتظر» به نقل جامى در «مرآة الاسرار».
29-شيخ كمال الدين، محمد بن طلحه شافعى نصيبى (582-652) در«مطالب السئول فى مناقب آل الرسول» باب12 و نيز در «الدر المنظم» كه بخشى از آن در باب68 « ينابيع المودة» (ص493-494) درج و به چاپ رسيده است. 3
30-شمس الدين، يوسف بن قزاوغلى، سبط ابى الفرج بن جوزى (654) در «تذكرة خواص الامة- فصل ويژه حضرت مهدى-» كه در تهران و نجف به چاپ رسيده است.
31-حافظ ابو عبدالله محمدبن يوسف گنجى شافعى (658) در «كفاية الطالب»- پيرو نام امام عسكرى(ع)- و در «البيان فى أخبار صاحب الزمان»-باب25- كه مكرر در ايران و نجف و بيروت چاپ شده است.
32- جلال الدين بلخى رومى(672) در «مثنوى»، ضمن قصيده « اى سرو مردان على مستان سلامت مى كنند». 4
33- صدرالدين قونوى از بزرگان عرفا و فلاسفه (673) در قصيده «راثيه» خود به نقل «كشف الاستار» محدث نورى شماره مسلسل 31.
34- ابن خلكان (681) در «وفيات الاعيان» ج1 ص571 چاپ بولاق مصر، و در چاپ ديگر ج3 ص316 شماره 534.
35- عزيزالدين، عبدالعزيزبن محمد نسفى صوفى(686) در رساله خود به نقل «ينابيع الموده» پايان باب87.
و او غير از عزيزالدين عمربن محمدبن احمد نسفى مؤلف «عقايد النسفيه» و درگذشته538 است كه مؤلفان «كشف الاستار» و «منتخب الاثر» با يكديگر اشتباه نموده اند، و مؤلف «دانشمندان عامه و مهدى موعود» تاريخ فوتش را 616 نگاشته است.
36- حكيم اديب، عامربن بصرى نزيل سواين روم (696) در«تائيه» خود كه- به نقل «معجم المؤلفين» 5/54- بنام «ذات الانوار» با مقدمه عبدالقادر مغربى و به اعانت ماسينيون به چاپ رسيده، و علامه نورى در صفحه 55«كشف الاستار» اين بخش از اشعار او را ذكر نموده است.
37- مورخ نامى، حمدالله بن ابى بكر مستوفى قزوينى (730) در «تاريخ گزيده فارسى ص206-207 چاپ 1339 تهران.
38- شيخ الاسلام ابراهيم بن محمدبن مؤيد جوينى حموئى شافعى(644-732) در «فرائد السمطين» ج2 ص337 چاپ بيروت.
39- مورخ شهير، ابوالفداء، عمادالدين اسماعيل بن على، حاكم حماة ازبلاد سوريه (732) در «المختصر فى اخبار البشر» ذيل سنه 254 ج2 ص45.
40- كمال الدين عبدالرزاق بن احمد كاشانى صوفى(730 يا735) در «تحفة الاخوان فى خصايص الفتيان» به نقل سعيد نفيسى در «سر چشمه تصوف در ايران» ص 216.
41- عارف شهير علاءالدوله سمنانى، احمدبن محمد شافعى (659-736) به نقل خواجه پارسا در «فصل الخطاب پيرامون ذكر ابدال و اقطاب» كه مورد عقيده متصوفه اهل سنت است.
42- مورخ شهير، شمس الدين محمد ذهبى (673-748) كه اصلش تركمانى و در دمشق اقامت گزيده، در تاريخ «دول الاسلام» چ1 ص158 ذيل سنه260؛ نيز در «العبر فى خبر من غبر» ج2 ص20ذيل حوادث سنه 260.
43- ابن وردى، زين الدين عمربن مظفربن ابى الفوارس (691-749) در «تتمة المختصر» معروف به تاريخ ابن وردى، چاپ مصر ج1 ص318 ذيل حوادث سنه 254 پيرامون وفات امام هادى (ع).
44- شيخ شمس الدين محمدبن يوسف زرندى حنفى انصارى (693-747يا748 يا750) در «معراج الوصول الى معرفة فضيلة آل الرسول »كه عكس نسخه آن از كتابخانه ناصريه لكهنو در مكتبه اينجانب موجود است.
45- صلاح الدين صفدى خليل بن ايبك(764) مؤلف «الوافى بالوفيات» و «شرح لامية العجم» و «شرح الدائرة به نقل «ينابيع المودة» باب86.
46- حافظ محدث، عبدالله بن محمد مطيرى مدنى شافعى نقشبندى(765) در «الرياض الزاهرة فى فضل آل بيت النبى و عترته الطاهره» به نقل «كشف الاستار» علامه نورى، ص93و 215-216 چاپ قديم.
47- مورخ شهير، عبدالله بن على يافعى يمنى شافعى (700-768) در «مرآة الجنان» ج2 ص172 ذيل حوادث سنه 260.
48- سيد على بن شهاب بن محمد همدانى مقيم هند (714-786) در «مودة القربى» و «اهل العباء» كه نسخه عكسى آن از كتابخانه ناصريه هند نزد اينجانب موجود است، و متن كامل آن ضمن باب56 «ينابيع المودة» ص288-317 چاپ نجف مندرج است.
49- ابووليد، محب الدين؛ محمدبن شحنه حلبى حنفى (749-815) در «روضة المناضر فى اخبار الاوائل و الاواخر»- كه مختصر «تاريخ ابوالفداء» است و در حاشيه «مروج الذهب» به سال 1303 در مصر به چاپ رسيده است-ج1 ص294.
50- عارف شهير و مورخ نامى، محمدبن محمدبن محمود بخارى معروف به خواجه پارسا حنفى نقشبندى (822) در «فصل الخطاب» كه نسخه اش در كتابخانه مجلس و فتوكپى آن نزد اينجانب موجود ميباشد؛ و گويا در هند به چاپ رسيده است؛ و بخش ويژه ائمه اثنا عشر آن مندرج در باب 65 «ينابيع المودة» می باشد.
51-مورخ شهير، احمد بن جلال الدين محمد فصيح خوافى (777-845) در «مجمل فصيحى» چاپ مشهد سنه 1341، ج1 ص231، ضمن رويدادهاى 255.
52- شهاب الدين بن شمس الدين بن عمر هندى، معروف به ملك العلماء زاولى دولت آبادى(849) در «هداية السعداء فى مناقب السادات» به نقل «كشف الاستار» علامه نورى ص 73 و «البرهان» علامه سيد محسن عاملى شامى چاپ دمشق.
53- خواجه أفضل الدين بن صدرالدين تركه خجندى اصفهانى (850) در «تنقيح الادلة و العلل» ترجمه «ملل و نحل» شهرستانى، ص 18 و183 و187.
54- ابن صباغ، نورالدين، على بن محمد مالكى(734-855) در الفصول المهمة فى معرفة الائمه» ضمن فصل ويژه حضرت مهدى (ع)، ص274 چاپ غرى.
55- شيخ عبدالرحمن بسطامى(858) در «درة المعارف» به نقل «ينابيع المودة» باب 84.
56-ابوالمعالى، سراج الدين؛ محمدبن عبدالله حسينى رفاعى مخزومى بغدادى (793-885) در «صحاح الاخبار فى نسب السادة الفاطمية الاخيار» ص143، چاپ1306 مصر.
57- نورالدين، عبدالرحمن بن احمدبن قوام الدين دشتى جامى حنفى شاعر (898) صاحب «شرح كافيه» در «شواهد النبوة» كه در لكهنو و بمبئى در44 صفحه به چاپ رسيده است و فتوكپى نسخه خطى مجلس شوراى اسلامى نزد اينجانب موجود است.
58- محمد بن داود نسيمى منزلاوى صوفى (901) به نقل قندوزى در «ينابيع المودة» باب86 ص566 چاپ نجف.
59- مورخ نامى، ميرخواند، محمدبن خاوند شاه (903) در «روضة الصفا» ج 3 ص 59-62 فصل ويژه حضرت مهدى (ع)، كه در كتابخانه مسجد اعظم قم موجود مى باشد.
60-قاضى فضل بن روزبهان خنجى شيرازى (درگذشته بعد909) كه از سرسخت ترين مخالفان شيعه بوده، در قصيده خود كه شامل سلام بر يك يك انوار مقدسه چهارده معصوم است و در مسأله پنجم از بخش سوم «ابطال الباطل» آنرا ذكر نموده، و نگارنده عين آن را در مقدمه «الامام مهدى عند اهل السنة» بخش مخطوطات آورده است.
61- ملا حسين بن على كاشفى بيهقى سبزوارى هروى(910) در «روضة الشهداء» فصل هشتم چاپهاى دهلى و غيره.
62-قاضى حسين بن معين الدين ميبدى يزدى حكيم(911)- از شاگردان ملا جلال الدين دوانى- در شرح ديوان منسوب به اميرمؤمنان على (ع) ص123 وص371 چاپ تهران.
63-فيلسوف شهير جلال الدين محمدبن اسعد صديقى دوانى شافعى (907 يا918 يا928) در «نور الهداية فى اثبات الولاية» كه بار اول ضميمه « خصايص» ابن بطريق بسال 1211 قمرى، و بعداً به سال 1357 در تهران به چاپ رسيده است.
64-ابوالحسن، على بن محمد شاذلى(857-939) بنا به نقل شعرانى در«اليواقيت و الجواهر» باب 56.
65-مورخ نامى، خواند مير (942)، سبط مير خواند مؤلف «روضة الصفا» در تاريخ «حبيب السّير» ج2 ص 100- 113.
66- شمس الدين محمدبن طولون دمشقى حنفى(953) در «الأئمة إثنى عشر» ص117 دارالصادر بيروت.
67- شيخ حسن عراقى (بعد958) مدفون بالاى كوم الريش در مصر، به نقل شعرانى در «اليواقيت و الجواهر» مبحث 60 و در «لواقع الانوار» چاپ 1374 مصر ج2 ص139، ملاقات و اجتماع او را با حضرت مهدى (ع) ذكر نموده است.
68- شيخ على خواص، استاد عارف شهير شيخ عبدالوهاب شعرانى ( بعد958) به نقل شاگردش «لواقح الانوار» ج2 ص150 و«اليواقيت و الجواهر» مبحث 65.
69- نقى الدين ابن ابى منصور(تاريخ فوت او به دست نيامد) شعرانى در «اليواقيت و الجواهر» آغاز باب65 از كتاب «عقيده» او نقل كرده است.
70- مورخ شهير، قاضى حسين بن محمد دياربكرى (966) در «تاريخ الخميس» ج2 ص343 پيرامون حوادث 260 و رويدادهاى ايام معتمد عباسى.
71- عارف شهير، شيخ عبدالوهاب بن احمد شعرانى شافعى (898-973) در «اليواقيت و الجواهر»مبحث65.
72- شهاب الدين، شيخ الاسلام، احمدبن حجر هيثمى شافعى (909-974) در «صواعق المحرقة» ص100و124 چاپ1313 هجرى مصر،
73- سيد جمال الدين، عطاء الله بن سيد غياث الدين فضل الله شيرازى نيشابورى (1000) در «روضة الاحباب» فارسى، چاپ 1297 لكهنو و 1310 هند، در فصل ويژه حضرت مهدى (ع).
74- محدث شهير، ملا على بن سلطان هروى قارى (1014) در «المرقاة فى شرح المشكاة » كه بخش ويژه حضرت مهدى (ع) از آن در جلد دوم «الامام المهدى عند اهل السنة» به چاپ رسيده است.
75- مورخ شهير و فاضل، ابى العباس، احمدبن يوسف بن احمد دمشقى قرمانى(939-1019) در تاريخ «اخبار الدول و آثار الاول» ص117، ضمن باب ويژه خلفاء و ائمه.
76- امام ربانى، احمدبن عبدالاحد فاروقى سرهندى نقشبندى حنفى (971-1031)، كه از بزرگان صوفيه هند بوده، و از وى به مجدَّد هزاره دوم تعبير كرده اند، در «مكتوبات» ج3 مكتوب آخر.
77- عارف شهير، عبدالرحمن چشتى بن عبدالرسول بن قاسم بن عباسى علوى صوفى (بعد1045) در «مرآة الاسرار»، فارسى، شامل شرح حال مشايخ صوفيه (كه نسخه آن در كتابخانه آصفيه لكهنو به شماره 167 و كتاب1309 موجود است، و نسخه ديگرى از آن در كتابخانه مجلس تهران موجود مى باشد) و شاه ولى الله دهلوى نيز در كتاب «الانتباه فى سلاسل اولياء الله و اساتيد و ارثى رسول الله» از آن نقل كرده است.
78- عارف شهير، بديع الزمان قطب مدار، كسى كه عبدالرحمن صوفى كتاب «مرآة الاسرار» را به خاطر او نوشت و او معاصر وى بود، و از اعلام نيمه اول سده يازدهم به شمار مى رود؛ و به تقل «كشف الاستار» علامه نورى، ص51 تحت شماره 27، عبدالرحمن داستان ديدار او را با آن حضرت در كتاب نامبرده آورده است.
79- ابوالمجد، عبدالحق بن سيف الدين دهلوى بخارى حنفى (959-1052) در رساله ويژه مناقب ائمه و احوال آنها به نقل «كشف الاستار» تحت شماره12.
80- مورخ شهير، عبدالحى بن احمد، معروف به ابن عماد دمشقى حسنبلى (1032-1089) در «شذرات الذهب» ضمن حوادث 260 هجرى، ص142 چاپ 1350.
81- شيخ محمود بن محمد شيخانى قادرى (بعد1094) در«الصراط السوى فى مناقب آل النبى (ص)».
82- عبدالملك بن حسين بن عبدالملك بن عصامى مكى (1049-1111) در كتاب «سمط النجوم العوالى» ج4 ص137- پيرامون نام حضرت امام حسن عسكرى (ع)- و ص138.
83- ميرزا محمد خان بن رستم بدخشى (1122) در «مفتاح النجا فى مناقب آل العبا» ص181، مخطوط كتابخانه آيت الله مرعشى قم. [ ملحقات احقاق الحق 13/95]
84- سيد عباس بن على مكى (بعد1148) در «نزهة الجليس» ج2 ص128، چاپ قاهره.
85- شيخ عبدالله بن محمد شيرازى شافعى مصرى (1172)، شيخ جامع ازهر، در «الاتحاف بحب الاشراف» ص 68-69، چاپ قاهره.
86- احمدبن على عمر، شهاب الدين، ابوالنجاح منينى حنفى دمشقى (1089-1173) در كتاب« فتح المنان» در شرح منظومه «الفوز و الامان» شيخ بهائى، ص3، چاپ قاهره؛
متن اين كتاب در «الامام المهدى عند اهل السنة» عيناً به چاپ رسيده است.
87- شاه ولى الله، احمدبن عبدالحيم فاروقى دهلوى حنفى (1110-1176) در «المسلسلات» معروف به «الفضل المبين» قضيه ملاقات بلاذرى با آن حضرت را آورده، و با سكوت موجب رضا از اظهار نظر خوددارى كرده است.
نيز (به نقل« كشف الاستار» شماره 26) در «الانتباه فى سلاسل اولياء الله» در اين زمينه شرح مفصلى از جامى آورده است.
88- شيخ سراج الدين، عثمان دده عثمانى(1200) در «تاريخ الاسلام و الرجال» ص 370، نسخه مخطوط كتابخانه آيت الله مرعشى. [ملحقات احقاق الحق13/92]
89- شيخ محمدبن على صبان مصرى شافعى (1026) در «اسعاف الراغبين فى سيرة المصطفى و فضائل اهل بيته الطاهرين»5 ذكر نموده است.
90- مولوى على اكبربن اسدالله مودودى (1210) از مشاهير علماى هند و متعصبين سرسخت عليه شيعه در «مكاشفات»- كه حواشى بر «نفحات الانس» جامى است- (ج7، ص327) پيرامون شرح حال على بن سهل اصفهانى و بحث از عصمت انبياء و امام مهدى موعود.
91- مولوى محمد مبين هندى لكهنوى (1220) در « وسيلة النجاة» چاپ گلشن فيض، ص316.
92- شيخ عبدالعزيزبن شاه ولى الله دهلوى (1159-1239)، مؤلف «تحفة اثنا عشرية» بنا به نقل «استقصاء الافهام» ص119 در «النزهة» روايت ابن عقله، مربوط به ملاقات بلاذرى را از «فضل المبين» پدر خود نقل كرده، واين خود گواه بر عقيده او به حيات حضرت مهدى (ع) مى باشد.
93- خالدبن احمد بن حسين، ابوالبهاء، ضياء الدين نقشبندى شهرزورى(1190-1242) از بزرگان صوفيه، در «ديوان فارسى» خود به نقل «مجمع الفصحاء» رضا قلى هدايت، ج2، ص11 ، چاپ 1329.
94- رشيدالدين دهلوى هندى (1243) در «ايضاح لطافة المقال» بنقل «الامام الثانى عشر» علامه عبقانى، ص47، چاپ نجف.
95- نسب شناس شهير، ابوالفوز، محمد امين سويدى بغدادى (1246) در «سبائك الذهب فى معرفة قبائل العرب» ص87 در خط عسكرى ذكر نموده است.
96- قاضى جوادبن ابراهيم بن محمد ساباط هجرى بصرى حنفى (1188-1250)، كه نخست مسيحى بود و از آن پس گرايش به اسلام پيدا كرد، در «البراهين الساباطيه فيما يستقيم به دعائم الملة المحمدية» چاپ عراق، به نقل «كشف الاستار».
97- شيخ عبدالكريم يمانى (قبل 1291) ضمن اشعاريكه پيرامون حضرت مهدى (ع) سروده و در «ينابيع المودة» عيناً آنها را آورده است.
98- محدث عاليقدر، سليمان بن ابراهيم قندوزى حنفى معروف به خواجه كلان (1220-1294) در «ينابيع المودة» آخر باب 56 و آخر باب 79، كه بارها در تركيه، هند، عراق، ايران، و در هفتمين بار به سال 1384 در نجف به چاپ رسيده است.
99- شيخ حسن عدوى حمزاوى شافعى مصرى (1303) در « مشارق الانوار فى فوز اهل الاعتبار» ص153، چاپ مصر.
100- عبدالهادى بن رضوان بن محمدبن الابيارى (1305) در «جالية الكدر» - شرح منظومه سبزوارى- ص207 چاپ مصر.
101- مؤلف «تشييدالمبانى» (1306) به نقل علامه محقق مير حامد حسين نيشابورى هندى در «استقصاء الافهام» ص103، چاپ لكهنو.
102- سيد مؤمن بن حسن بن مؤمن شبلنجى مصرى (1252- بعد1308) در فصل ويژه حضرت مهدى (ع) در «نورالابصار» ص 150، چاپ 1322 مصر.
103- عبدالرحمن بن محمدبن باعلوى حضرمى (1320)، مفتى حضرم يمن، در «بغية المسترشدين» ص296، چاپ مصر، به نقل از جلال الدين سيوطى.
104- محمود بن وهيب قراغولى بغدادى حنفى در كتاب «جوهرة الكلام» مطبوع، ص157، در فصلى كه تحت عنوان «المجلس الثلاثون فى فضائل محمد المهدى رضى الله عنه» ويژه حضرت مهدى (ع) گشوده، به ولادت و غيبت آن بزرگوار اعتراف كرده است.
105- عماد الدين حنفى، به نقل علامه نورى از بعضى اصحاب خود در «كشف الأستار» ص60، اعتراف به ولادت حضرت مهدى (ع) نموده، ولى علامه نورى از نصّ كلام او اظهار بى اطلاعى كرده است.
106- فاضل محقق قاضى بهلول بهجت افندى قندوزى زنگنه زورى(1350) در «محاكمه در تاريخ آل محمد[ص]» كه از تركى آذربايجانى به فارسى ترجمه، و بالغ بر ده مرتبه در ايران به چاپ رسيده، و نمايشگر عالى ترين و محققانه ترين بحث درباره امامت است.
107- شيخ عبيدالله امرتسرى حنفى، معاصر، در كتاب «ارجح المطالب فى عدّ مناقب اسدالله الغالب اميرالمؤمنين على بن ابى طالب[ع] » كه به زبان اردو نگارش و در لاهور به چاپ رسيده است، ص377.
108- سيد عبدالرزاق بن شاكر بدرى شافعى، معاصر، در كتاب خود «سيرة الامام العاشر على الهادى [ع]» ص131.
109- محمد شفيق غربال (1311- 1381)، مورخ شهير و عضو مجمع لغوى درقاهره، در «دائرة المعارف» كه به قلم گروهى از متخصصين در 2000 صفحه نگارش يافته، و به سال 1965 در قاهره به چاپ رسيده، زير عنوان «الأئمة الإثنى عشرية» نوشته است كه حضرت مهدى (ع) در سنة873 ميلادى ( كه همزمان) 260 هجرى، آغاز غيبت صغرى مى باشد) غايب گرديده.
110- خيرالدين بن محمودبن محمد زركلى دمشقى (1310-1396) در «ألأعلام» ج6 ص80 چاپ سوم، ضمن فصلى كه به نام «محمدبن الحسن العسكرى» باز نموده، اعتراف به ولادت آن حضرت كرده است.
111- يونس احمد سامرائى در كتاب « سامراء فى ادب القرن الثالث الهجرى» كه با همكارى دانشگاه بغداد به سال1968 ميلادى به چاپ رسيده، در ص46 پيرامون واژه «عسكرى » می گويد:
« گروهى از شخصيت ها حامل نسبت اين كلمه اند، از جمله ابوالحسن على بن محمد الجواد العسكرى و فرزندش حسن بن على و ابوالقاسم محمدبن الحسن العسكرى، و او مهدى منتظر است.»
و در پاورقى همين صفحه تصريح به قبّه و سرداب غيبت نموده و می گويد: «همانجاست كه پندارند مهدى منتظر در آن غيبت نموده.»
آنگاه مىنويسد: « اين سرداب را كثيرى از مسلمين در دوره سال زيارت می كنند.»
بدين ترتيب گرچه نامبرده تصريح به تاريخ ولادت آن حضرت نكرده است لكن همانرا كه ديگران درباره حضرت مهدى (ع) نوشته اند صريحاً و بدون هيچگونه ترديدى نوشته و ولادت آن حضرت را امر مسلّمى دانسته است.
112- مستشار عبدالحليم جندى مصرى، معاصر، دركتاب «الامام جعفر الصادق» ص 238 چاپ مجلس اعلاى شؤون اسلامى مصر، 1397.
آرى، اين شخصيتهاى بزرگ از اهل تسنن بر ولادت حضرت مهدى(ع) تصريح كرده اند؛ و از اينجا می توان گفت كه مسأله تولد امام مهدى (ع) از مسلمات گروه عظيمى از علماء اهل تسنن می باشد؛ و كسانيكه قائل به تولد او نيستند و مىگويند در آينده متولد خواهد شد در اقليت مى باشند.
1- اين كتاب ، شامل 56متن حديثى، تاريخى، كلامى و ادبى اختصاصى يا ضمنى اهل تسنن است درباره حضرت مهدى (عج)، كه براى دومين بار بسال1402 در دوجلد بزرگ در بيروت چاپ و منتشر شده است.
2- جهت آگاهى بر مصادر شرح حال او و نسخه كتابش مراجعه شود به «الذريعه» 23/233، و «معجم المؤلفين»6/20
3- نسخه مخطوط «الدر المنظم» در كتابخانه حسين باشا در آستانه تركيه بشماره 346 موجود است. [الغدير5/414]
4- [«ينابيع الموده» باب87]
5- اين كتاب كراراً در حاشيه «نورالابصار» شبلنجى، و يكبار هم در حاشيه «مشارق الانوار» حمزاوى به چاپ رسيده است.
با سپاس
هادی فرهنگ دوست
لطفا برای انتشار حقایق باز نشر فرمایید.یا حق
بررسی روایی حوادث سوریه قبل از خروج سفیانی 
علل مخفى بودن ولادت صاحب الامر عليه السلام(۲) کلام معصومین ع (۱) 
چه افرادی در دستگاه حکومت عدل امام زمان خدمت خواهند کرد؟
کتاب عقیده نجات بخش از آثار آیتالله صافی گلپایگانی
سومین نایب خاص امام مهدی(عج)(نائب ایرانی )ونخستین توقیع امام زمان(عج) به ايشان 
زیارت آل یاسین مهدوی است یا قدسی؟
گشایش بركات از آسمان و زمين 
دو کار اهمّ و مهم امام زمان(عج) از دید آیت الله جوادی 
چه افرادی در زمان غيبت مردم را به سوی امام زمان عج هدايت ميکنند؟
چگونگی اطلاع امام زمان (ع) از زمان ظهورشان
بررسی تطبیقی باورهای فرقه بهائیت با اسلام (۱)- تاریخچه و اعتقادات بهاییت با گذری بر بابیت(۱)
