یکی از پرسش هایی که ذهن بیشتر انسان ها را به خود مشغول کرده، آن است که امام زمان(ع) چگونه نظام های سیاسی گوناگون را که دارای افکار و توانایی های مختلفی هستند، از میان برمی دارد و نظام واحد جهانی تشکیل می دهد؟

سیستم و برنامه حکومتی آن حضرت(ع) چگونه است که در آن ظلم و ستمی در جهان نخواهد بود؛ فسادی صورت نمی گیرد و گرسنه ای یافت نمی شود؟

کارگزاران دولت مهدی (عج)
طبیعی است که در حکومتی که امام مهدی رهبری آن را به عهده دارد کارگزاران و مسئولان حکومت نیز باید از بزرگان و نیکان امت باشند. از این رو می بینیم در روایات ترکیب دولت امام مهدی (ع) را از پیامبران، جانشینان آنان، تقواپیشگان و صالحان روزگار و امت های پیشین و از سران و بزرگان اصحاب پیامبر بیان می کنند که نام برخی از آنان بدین گونه است.

حضرت عیسی (ع)، هفت نفر از اصحاب کهف، یوشع وصی موسی(ع)، مومن آل فرعون، سلمان فارسی، ابودجانه انصاری، مالک اشتر نخعی و قبیله همدان. از حضرت عیسی (ع) در روایات با واژه های گوناگونی مانند وزیر، جانشین، فرمانده و مسئول در حکومت یاد شده است.

عیسی (ع) به حضرت مهدی (ع) می گوید: همانا من به عنوان وزیر فرستاده شده ام نه امیر و فرمانروا. به این ترتیب حضرت عیسی (ع) وزیر حضرت قائم و پرده دار و جانشین آن حضرت است. ...آنگاه عیسی فرود می آید و مسئول دریافت اموال حضرت قائم (ع) می شود و اصحاب کهف نیز در پشت سر او خواهند بود.

امام صادق (ع) می فرماید: هنگامی که حضرت قائم آل محمد قیام کند هفده تن را از پشت کعبه زنده می گرداند که عبارتند از: پنج تن از قوم موسی؛ آنان که به حق قضاوت کرده و با عدالت رفتار می کنند، هفت نفر از اصحاب کهف، یوشع وصی موسی، مومن آل فرعون، سلمان فارسی، ابادجانه انصاری و مالک اشتر.

در روایتی تعداد آنان بیست و هفت نفر گفته شده است و قوم موسی را چهارده نفر بیان می کند و در روایت دیگری از مقداد نام برده شده است. حضرت علی (ع) می فرماید: ... سپاهیان در پیشاپیش حضرت مهدی (ع) قرار می گیرند و قبیله همدان وزیران او خواهند بود.

باز هم در این باره چنین آمده است: مردان الهی با مهدی (ع) همراه هستند؛ مردانی که به دعوت او پاسخ گفته اند و او را یاری می کنند. آنان وزیران و دولتمردان اویند که بار سنگین مسئولیت های حکومت را بر دوش دارند.

ابن عباس می گوید: اصحاب کهف یاران مهدی هستند. حلبی می گوید: اصحاب کهف همگی از نژاد غیر عربند و جز به عربی سخن نمی گویند، آنان وزیران مهدی هستند.

از روایات و سخنان بالا نتیجه می گیریم که بار سنگین حکومت و اداره سرزمین های پهناور اسلامی را نمی توان به دوش هر کس نهاد بلکه افرادی باید این مسئولیت را بپذیرند که بارها آزمایش شده شایستگی خود را در آزمایش های گوناگون به اثبات رسانده باشند.

از این رو می بینیم که در راس وزیران حکومت مهدی (ع) حضرت عیسی (ع) قرار دارد که یکی از پیامبران اولوالعزم است. همچنین از جمله مسئولان برجسته حکومتی او سلمان فارسی، مقداد، ابودجانه و مالک اشتر می باشند که شایستگی سرپرستی کارها را در روزگار پیامبر و امیر مومنان داشته اند و قبیله همدان که برگ های درخشانی را در تاریخ اسلام و در روزگار حکومت علی بن ابی طالب به خود اختصاص داده اند، از مسئولان این حکومتند.

منبع: "نشانه هایی از دولت موعود" نوشته حجت الاسلام نجم الدین طبسی

۷۸۶

جامعه عدل پذير

تحقق عدالت علاوه بر عنصر عدالت حاكم و عدالت كارگزار، به جامعه‌اي نيازمند است كه عدالت محور باشد و روابط اجتماعي و تعاملات افراد با يكديگر بر اساس عدل و احسان مبتني باشد.

قرآن كريم به عنوان يك كتاب جامع كه دربرگيرنده همه آنچه بشر بدان نياز دارد مي‌باشد، به اين امر اساسي توجه كرده، مي‌فرمايد: (انّ الله يأمر بالعدل و الاحسان و ايتاء ذي‌القربي و ينهي عن الفحشاء و المنكر و البغي(.70

در اين‌كه عوامل فحشا و منكر و ستم چيست و چرا جامعه دچار چنان ناهنجاري‌هايي مي‌شود، متخصصان امور و آگاهان آسيب‌هاي اجتماعي بر اين باورند كه عناصر اضطراب، ترس، فقر و حرص، آدمي را به ناهنجاري‌هاي اجتماعي مي‌كشاند و در نقطه مقابل، سه عنصر امن، ظرفيت و استغنا، حاصل روابط عادلانه و محسنانه مي‌باشد.

به همين جهت، قرآن چه زيبا با توجه به نكات پيش گفته، با طرح خدا محوري و عبوديت: ...لا تعبدون الا الله71 راه حل برون رفت از اين معضل را ارائه مي‌دهد و عبوديت به معناي بندگي كردن، كنترل محرك‌ها و نظارت بر حركت‌ها را مي‌خواهد. زيرا عبوديت بر انگيزه‌هاي طبيعي و غريزي و جمعي اثر مي‌گذارد و عادت‌ها را كنترل مي‌كند و عادت‌ها و كارهاي تازه را پايه مي‌ريزد.

مابقی در ادامه مطلب

۷۸۶

كارگزار عدل گستر

يكي از نيازهاي تمامي حركتهاي انقلابي براي برقراري عدالت در جامعه، تربيت مهره‌هاي كارآمد و مجريان و كارگزاران عادل است. فقدان چنين افرادي بسياري از حركت‌هاي عدالت خواهانه را با شكست مواجه ساخته است.

قرآن گاهي برنامه هايش را مستقيم طرح و در موردش گفت‌وگو ميكند و گاهي غير مستقيم و در قالب داستان و بيان تمثيل59. آيات 29 تا 34 سوره طه در قالب داستان حضرت موسي(ع) به اهميت ياران كارآمد و مهرههاي توانمند در كنار رهبري اشاره ميكند.

موسي از خدا مي‌خواهد كه وزيري براي او از خانواده‌اش قرار دهد: واجعل لي وزيراً من اهلي؛ چون براي اجراي مأموريتش، پشتوانه محكمي مي‌خواست: اشدد به ازري؛ آن هم براي تعميم فرهنگ ذكر و تسبيح در جامعه: كي نسبحك كثيرا و نذكرك كثيراً.

در آيه 35 سوره فرقان، به شكل واضحتري به اين مهم پرداخته شده است: لقد آتينا موسي الكتاب و جعلنا معه هارون وزيراً كه خدا براي انجام مأموريت فرهنگي، دو قدرت به موسي عطا مي‌كند: يكي كتاب (يعني آيين زندگي) و ديگري پشتوانه محكمي چون هارون وزير. و در پي فراهم شدن اين دو عنصر، حالا نوبت اجراي مأموريت است: فاذهبا الي القوم الذين كذبوا بآياتنا...(؛ پس برويد به سمت گروهي كه نشانه‌هاي ما را تكذيب كردند)).60

مابقی در ادامه مطلب

۷۸۶

حاكم عدل

آنچه بر پايه محكمي استوار نباشد، دوام نخواهد آورد؛ فرو خواهد ريخت و درهم خواهد شكست. بدون شك، آن‌گاه ميتوان از جامعه و حكومتي انتظار حركت به سوي عدالت را داشت كه امام و حاكم آن جامعه، خود در مسير عدالت باشد و در زندگي فردي و اجتماعي عدالت را پيشه خود سازد. از اين رو، ميبينيم قرآن با تكيه بر همين اصل، مأموريت اجراي عدالت را از رهبري آن خواستار مي‌شود:

امرت لاعدل بينكم49.

در همين راستا به او فرمان ميدهند كه اين مأموريت خود را هم به مردم اعلام كند:

قل امر ربي بالقسط.50

پيشوا و رهبر مسلمانان بايد در بالاترين مرتبه تقوا و پرهيزكاري و از هر گونه شائبه ظلم و ستم به دور باشد. خصوصا وقتي عدالت، زمينه ساز تقوا و هدايتگر و مقرب پرهيزكاري باشد كه:

اعدلوا هو اقرب للتقوي.51


البته اين مسئله مخصوص پيامبر(ص) نبوده؛ بلكه الفباي اوليه و دستور كار همه رسولان الهي در زمينه سازي براي ايجاد قسط و عدل بوده است.52 به خصوص آن‌جا كه داستان حكومت و رهبري يك ملت در ميان باشد. درست به همين جهت است كه داوود پيامبر(ع) با خطابي قاطع، مأمور اجراي عدالت در ميان مردم ميشود: يا داود انا جعلناك خليفة في الارض فاحكم بين الناس بالحق.53

در واقع، پايداري حكومت منوط به عدل و دوري از ظلم است.54

 مابقی در ادامه مطلب

۷۸۶

مفهوم عدل

واژه ها و اصطلاحات خاص يك مكتب يا يك نظام جامع فكري به عنوان جزئي از ساختار زباني آن مكتب يا نظام تلقي ميشود. از همين رو، با بررسي و تحقيق در واژه هاي اساسي آن مكتب است كه ميتوان به شناخت بنيادهاي نظري و فكري آن مكتب دست يافت.

واژه عدالت مترادفهايي دارد مانند: قسط، قصد، استقامت ، وسط، نصيب، ميزان، انصاف و غيره كه در فرهنگ قرآني و احاديث به كار گرفته شده است. هر چند با نگاه دقيق، مفهوم هر يك از آن‌ها با يكديگر متفاوت است.

از ميان واژههاي فوق، دو واژه عدل و قسط در فرهنگ قرآني بيش‌تر به كار گرفته شده است. متضاد كلمه عدل، جور است.39

راغب اصفهاني ميگويد:

 عدل، عدالت و معادله واژهه ايي است كه معناي مساوات را در بر دارد. پس عدل تقسيم مساوي است و بر اين اصل روايت شده40 است: بالعدل قامت السموات و الارض؛ بر اصل عدل آسمانها و زمين بر پا شده است. 41

وي در تفسير معناي قسط ميگويد:

القسط هو النصيب بالعدل؛ دست يافتن به سهم و نصيب از روي عدالت قسط است.42

مابقی در ادامه مطلب

۷۸۶

   ‫ﺟﮫﺎن ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ھﻤﻮاره ﺑﺎ «ﺗﻌﺪد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ھﺎ و دوﻟﺖ ھﺎ» روﺑﺮو ﺑﻮده و اﻳﻦ ﺗﻌﺪد ھﻤﻮاره ﻳﮑﻲ از‫ﻋﻠﻞ ﻣﮫﻢ در ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن درﮔﯿﺮي ھﺎ و ﺟﻨﮓ ھﺎي ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ ﺑﻮده اﺳﺖ. ھﻢ اﻳﻨﮏ ﺑﺎ  ‫ﮔﺴﺘﺮش ﺳﻼح ھﺎي ﮐﺸﺘﺎر ﺟﻤﻌﻲ، اﻳﻦ ﺗﻌﺪد، ﺧﻄﺮ ﻧﺎﺑﻮدي ﺑﺸﺮ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد. ﻟﺬا راه ﻧﺠﺎت‫ﺑﺸﺮ «وﺣﺪت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ» ﺟﮫﺎن اﺳﺖ. ﺳﺮآﻣﺪان اﻧﺪﻳﺸﻪ ي ﻣﺎدي ﺑﻪ ﺿﺮورت ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ واﺣﺪ‫ﺟﮫﺎﻧﻲ ﭘﻲ ﺑﺮده اﻧﺪ.

در ھﻤﯿﻦ راﺑﻄﻪ آﻳﺖ اﷲ«ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺒﺤﺎﻧﻲ» ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺗﻔﮑﺮ «اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ» ﻳﺎ ﻟﺰوم ﺗﺸﮑﯿﻞ ‫ﺣﮑﻮﻣﺖ واﺣﺪ ﺟﮫﺎﻧﻲ، ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ:

 «ﺟﻨﮓ ھﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اول و دوم، در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻣﺪت ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻗﻮت ﺑﺨﺸﯿﺪ و آﻧﺎن ﺑﺎ ‫ﺑﯿﻨﺎﻳﻲ ﺧﺎﺻﻲ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﺟﻮد ﻣﺮزھﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺖ ھﺎ، ﻋﺎﻣﻞ ﺟﻨﮓ و ﺧﻮن رﻳﺰي ھﺎ‫اﺳﺖ و ﺑﺮاي رھﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ، ﭼﺎره اي ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺮزھﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ را در ھﻢ‫ﮐﻮﺑﻨﺪ و ھﻤﻪ ي اﻧﺴﺎن ھﺎ را در ﮐﻨﺎر ھﻢ، زﻳﺮ ﻳﮏ ‫ﻟﻮا و ﭘﺮﭼﻢ و ﺣﮑﻮﻣﺖ واﺣﺪي ﻗﺮار دھﻨﺪ.[i]»

 «آرﻧﻮﻟﺪ ﺗﻮﻳﻦ ﺑﻲ[ii]» ﻣﺘﻔﮑﺮ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ، ﺿﻤﻦ ﻧﻄﻘﻲ در ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺻﻠﺢ ﻧﯿﻮﻳﻮرک، ﺑﻪ ﺿﺮورت ‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ واﺣﺪ ﺟﮫﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺟﻨﮓ ھﺎي ﺧﻮﻧﯿﻦ و ﮐﺸﺘﺎرھﺎي دﺳﺘﻪ  ‫ﺟﻤﻌﻲ اﺷﺎره ﻣﻲ ﮐﻨﺪ:

«ﺗﻨﮫﺎ راه ﺣﻔﻆ ﺻﻠﺢ و ﻧﺠﺎت ﻧﺴﻞ ﺑﺸﺮ، ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻳﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ واﺣﺪ ﺟﮫﺎﻧﻲ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ‫ﮔﺴﺘﺮش ﺳﻼح ھﺎي اﺗﻤﻲ اﺳﺖ.»

مابقی در ادامه مطلب

۷۸۶

به دنبال سؤالات گذشته به سؤال ديگرى مى ‏رسيم و آن اينكه يك شخص هر قدر باعظمت باشد آيا مى ‏تواند يك تنه اين نقش بزرگ را ايفا كند؟ و آيا اين شخصيت جز همان انسانى است كه عوامل و شرايط خارجى او را پرداخته تا پيش در آمدى براى محقق ساختن حركت طبق همان شرايط باشد؟
منشأ و خاستگاه اين پرسش مربوط به ديدگاه خاصى است كه تاريخ را اين چنين تفسير مى‏كند مى‏گويد انسان در حركت تاريخ عامل ثانوى و فرعى است؛ و عامل اصلى،تنيروهاى مادى و خارجى هستند كه انسان را احاطه كرده‏اند! در نتيجه يك فرد در بهترين حالات مفسر جهت‏گيرى آن عامل اصلى است و چيزى جز اين نيست.

در حالى كه ما در ديگر كتابهاى خود بخوبى روشن ساخته‏ايم كه اساس تاريخ بر دو محور قرار دارد يكى انسان و ديگرى عوامل مادى كه انسان را احاطه كرده است؛ همانطور كه عوامل مادى و ابزار توليد و طبيعت در انسان اثر مى‏گذارد، انسان نيز در اطراف خود و در ديگر عوامل خارجى اثر مى‏گذارد و هيچ توجيهى وجود ندارد كه بگوييم حركت از ماده شروع و به انسان ختم مى‏گردد؛ مگر عكس آن را هم بپذيريم كه ممكن است حركت از انسان شروع و به ماده ختم گردد؛ زيرا انسان و ماده در طول زمان در يكديگر اثر مى‏گذارند.
با اين حساب يك فرد مى‏تواند در جريان تاريخ از يك طوطى برتر باشد بويژه كه اين شخص رابط و واسطه ميان زمين و آسمان باشد كه اين2 رابط خود همانند يك نيرو براى حركت تاريخ عمل مى‏كند و اين چيزى است كه در تاريخ پيامبران به اثبات رسيده است بويژه در تاريخ پيامبر خاتم، صلّى‏اللّه‏عليه‏وآله.

مابقی در ادامه مطلب