× اين گفتگو با عنوان: [AtombombeUnddann die] در مجله اشپيگل، شماره‌‌48 به چاپ رسيده و ترجمه آن نيز درشماره 56 مورخ 24/9/75 مجله ترجمان‌‌منتشر شده است.

۷۸۶

اشاره :

ساموئل هانتینگتون (به انگلیسی: Samuel P. Huntington)‏ متخصص علوم سیاسی شهیر آمریکایی بود.وی بخاطر نظریه برخورد تمدن‌ها و پیش‌بینی کشمکش جهان غرب با جهان اسلام شهرت جهانی پیدا کرده بود. دکتر ساموئل هانتینگتون، دانش‌آموخته و به مدت ۵۸ سال، استاد دانشگاه هاروارد بود.

وی در سال ۱۸ آوریل ۱۹۲۷ در نیویورک در یک خانواده مهاجر انگلیسی به دنیا آمد. در دانشگاه‌های ییل و شیکاگو تا مرحله کارشناسی ارشد تحصیل کرد. دکترای علوم سیاسی را از دانشگاه هاروارد گرفت و در همان دانشگاه به تدریس پرداخت.از سال ۱۹۸۹ تا هفتاد سالگی ریاست مرکز مطالعات استراتژیک دانشگاه هاروارد را عهده دار بود.

علاوه بر این، مسئولیت‌های متعدد دیگری را هم بر عهده داشته‌است، از جمله:

·         دستیار تحقیقات امور دفاعی در مؤسسة مطالعاتی بروکینگز (۵۳-۱۹۵۲۹

·         پژوهشگر شورای تحقیقات علوم اجتماعی آمریکا(۵۷-۱۹۵۴)

·         دستیار مؤسسة جنگ و صلح در دانشگاه کلمبیای نیویورک (۱۹۵۸)

·         هماهنگ کنندة دفتر طرح و برنامه ریزی شورای امنیت ملی آمریکادر دورة برژینسکی (۷۸-۱۹۷۷)

·         تحللیگر امور دفاعی و استراتژیک در وزارت دفاع و خارجه آمریکا (از ۱۹۸۵ تا کنون)

·         ریاست انجمن مطالعات علوم سیاسی آمریکا (۸۷-۱۹۸۶)

·         بنیانگذار و سردبیر مجلة «سیاست خارجی (۷۷-۱۹۷۰)

نقشه تمدن ها بر پایه نظریه برخورد تمدن های ساموئل هانتینگتون      غرب      لاتین      ژاپنی ها      چینی      هندی      اسلامی      ارتدوکس      آفریقایی

با نزديك شدن به پايان هزاره‌‌سوم، نظريات آينده پژوهانه مختلفى‌‌از سوى انديشمندان ابراز شده است. برخى از اين نظريات قرن آينده را قرن‌‌صلح و تفاهم جهانى يا رسيدن به‌‌نقطه مشتركى همچون عقلانيت ودمكراسى ليبرال دانسته‌‌اند. اما، برخى‌‌ديگر «آينده‌‌اى ديگرگونه‌‌» را به‌‌تصوير مى‌‌كشند. در نظر آنان‌‌فرارسيدن آينده به معناى تقابل ميان‌‌حوزه‌‌هاى تمدنى و دينى است‌‌«ساموئل هانتيگتون‌‌» انديشمندى‌‌است‌‌به طور مشخص در كتاب‌‌«برخورد تمدنها» به اين موضوع‌‌اشاره مى‌‌كند.

در اين‌‌پست نيز گفتگوى مجله اشپيگل با«ساموئل هانتيگتون‌‌» -بدون هرگونه‌‌داورى در اين باره تقديم مخاطبان عزيز مى‌‌شود.




مابقی در ادامه مطلب

۷۸۶

1. ایران سرزمین میانه و میانجی است و نگاهی دوسویه به غرب و شرق دارد و هم‌چنین در دنیای شرقی نیز مرکز پیوند و برخورد اندیشه‌های برآمده از خاور دور و میان‌رودان (بین‌النهرین) است.
2. ایران دنیای خیال و تخیل است و در این جهان معلق است که عالم مثال، پلی به این جهان یافته است.
3. ایران دنیایی است میان دو زمان؛ سرزمینی که در همیشه تاریخ سرزمین انتظار بوده است، دنیایی که زمان این جهانی ما را به برزخی در انتظار رستاخیز موعود و رستگاری تغییر داده است.

۷۸۶

تاريخ دانش شرق‏ شناسى عموما با تحريفها، كتمان حقايق و نوعى بى ‏انصافى همراه بوده است. اما در اين ميان گاهى برخى چهره‏ هاى شاخص شرق ‏شناسى، در مواجهه با منطق مستحكم برخى انديشه‏ هاى شرقى، شيفته آنها شده، به آن گرايش و ميل باطنى و ايمان قلبى يافته ‏اند. مرحوم پرفسور «هانرى كربن‏»، ايران شناس مشهور فرانسوى از جمله اروپاييانى است كه در دوران زندگى علمى خود، در پى گذر از انديشه‏ هاى وجود شناختى انديشورانى همچون «هايدگر» و «ادموند هوسرل‏»، با حكمت ‏شرقى شيعى آشنايى حاصل كرده و به دنبال مطالعات چندين ساله، به وجود مبارك امام  ‏عصر، عجل‏الله تعالى‏ فرجه‏الشريف، و معنويت‏ بى ‏بديل ساير ائمه شيعه، عليهم‏السلام، تمايل قلبى، و يقين عينى و عقلانى يافته است. در اين گفتار كوتاه بر آنيم تا با مرورى سريع در برخى آثار او، ميزان عشق و علاقه او را به آن امام همام مورد بررسى قرار دهيم.

پيش از ورود به محور اصلى بحث در اين نوشتار، يادآور مى ‏شوم كه در چند سال گذشته و در پى انتشار يادنامه‏اى از كربن - از سوى يكى از شاگردان او در ايران و اروپا - برخى از انديشمندان داخلى نسبت ‏به اين خاور شناس منصف اروپايى از در بى انصافى وارد شده و مع‏الاسف پاره ‏اى اشتباهات وى را در آثارى كه از خود به جا گذارده، بهانه حمله شديد به او قرار داده‏ اند. غافل از اينكه صرف توجه كربن به مساله وجود امام عصر و تحليل شايسته او از وجه معنوى غيبت و ظهور آن امام همام، فى نفسه داراى آثار ارزشمندى بوده كه از چشم اين گروه منتقدان به دور مانده است. فى المثل در حالى كه در همين سال گذشته برخى روشنفكران غربگراى بومى، مفهوم ولايت ‏باطنى و هدايت تكوينى ائمه اطهار، عليهم‏السلام، را زير سؤال برده، يا عنوان انسان كامل و قطب عالم امكان را براى حضرت قائم، عليه‏الصلوة‏والسلام، حاصل سرقت ادبى شيعيان از عارفان اهل سنت قلمداد كرده‏اند!! پرفسور كربن در كتاب تاريخ فلسفه اسلامى خود كه قريب سى و اندى سال پيش به رشته تحرير در آمده است، با ارائه تحليلى تاريخى، نحوه انتقال مفاهيم عرفانى را از لسان ائمه اطهار به آثار عرفانى اهل سنت مورد بررسى قرار داده و ثبوت نقش وساطت فيض را براى وجود مقدس امام غايب به اثبات مى ‏رساند.

وی توسط استادش لویی ماسینیون با شهاب الدین سهروردی آشنا می‌شود و تمام مدت جنگ جهانی دوم را در کتابخانه‌ای در استانبول به مطالعه آثار سهروردی می‌پردازد.

وی استاد شیعه‌شناسی دانشگاه سوربن و مدیر بخش تحقیق در مدرسه عالی مطالعات دانشگاه سوربن و نیز مدیر بخش ایران‌شناسی انجمن ایران و فرانسه بوده‌است. آشنایی وی با سهروردی در استانبول باعث می شود کربن برای مهم ترین فعالیت علمی دوران زندگی اش به سرزمین واقعی سهروردی یعنی ایران عزیمت کند. در ایران مهم ترین شخصیت علمی که کربن با او مأنوس می شود، علامه محمد حسین طباطبایی است. همین گيرايي و هيبت علامه طباطبايي بوده كه باعث مي شده كربن همه ساله تابستان از فرانسه به ايران بيايد تا پاسخ سوالات خويش را از علامه طباطبايي بجويد.

كساني كه در اين جلسات شركت مي كردند اذعان دارند كه كربن در محضر علامه طباطبايي زانوي ادب مي زده است و او را فيلسوفي مي دانسته است كه اقيانوس معرفت و از نوادگان سهروردي و ملاصدرا است. كربن همه ساله در سپتامبر به ايران مي آمد و داغ ترين مباحث فلسفي آن زمان فرانسه را به ايران مي آورد و با علامه به بحث مي نشست. حاصل این دوره در زندگی کربن نگارش کتاب چهار جلدی اسلام ایرانی است. در محفلی که حلقه اصحاب تأويل نام داشت، ديدار منظم اين دو شخصيت صورت می‏گرفت. با وجود مشکل زبانی به وسيله ترجمه، ارتباط و گفت و گو ميان آن دو بزرگوار برقرار می‏شد. در اين جلسات، علامه طباطبايي، كربن، سيد حسين نصر (متولد 1312)، محمّد كاظم عصار (1353-1263 هـ . ق)، مرتضي مطهري (1358-1298) (از پر بارترين شاگردان امام خميني و علامه طباطبايي)، سيد جلال الدين آشتياني (1384-1304)، جلال الدين همايي (1359-1278)، داريوش شايگان (متولد 1313)، بديع الزمان فروزانفر (1349-1283)، محمد معين (1350-1297)، عيسي سپهبدي (متولد 1269) و بعدها برخي از طلاب ديگر كه هم اكنون از علماي سرشناس ايران هستند هم چون خسروشاهي(متولد 1317)، مكارم شيرازي(متولد 1305) و ديگران شركت مي كردند. سيد حسين نصر معتقد است گفت و گوهايي كه در اين جلسات صورت مي گرفت، در كل قرون وسطي تحقق نيافته بود.

مرحوم علامه سيدمحمدحسين طباطبايى، رض در مقدمه كتاب خود با عنوان «ظهور شيعه‏» كه در واقع متن گفتگوها و مكاتبات ايشان با پرفسور هانرى كربن است‏ به همين حساسيت ويژه كربن به حقايق مذهب تشيع اشاره كرده و ضمن ارايه متن گفتگوهاى خود با او از اين نكته ياد مى ‏كند كه:

در اين مجلس آقاى دكتر كربن، مذاكره را ادامه داده و گفتند كه امسال موقعى كه اروپا بودم، در «ژنو» كنفرانسى در موضوع «امام منتظر» به عقيده شيعه دادم و اين مطلب براى انديشمندان اروپايى كه حضور داشتند كاملا تازگى داشت.

مابقی در ادامه مطلب

۷۸۶

پروفسور كربن فرانسوى كه اطلاعات وسيع و ذيقيمتى از مطالعات و فلسفهء اسلامى را در بر دارد و در پائيز سال 1330 شمسى مصاحبهء ارزنده‌اى با استاد فقيد علامه طباطبائى انجام داده اند و در مبحث فوق ، نظر جالبى دارد و مى گويد : " مذهب تشيع ( به علت وجود مهدى موعود ( عج ) ) تنها مذهبى است كه رابطه را ميان خدا و خلق براى هميشه ثابت نگهداشته و به طور استمرار و پيوستگى ، ولايت را زنده و پابرجا مى دارد . چون مذهب يهود نبوت را كه رابطه اى است واقعى ميان خدا و عالم انسانى ، در حضرت كليم ( عليه السلام ) ختم كرده است و پس از آن به نبوت حضرت مسيح و حضرت محمد ( صلى الله عليه وآله ) اذعان ننموده و رابطهء مزبور را قطع مى كند . و همچنين نصارى در حضرت مسيح متوقف شده و اهل سنت از مسلمين نيز در حضرت محمد وقوف كرده و با ‹ صفحه 1837 › ختم نبوت در ايشان ، ديگر رابطه اى ميان خالق و خلق را موجود نمى داند . و تنها مذهب تشيع است كه نبوت را با حضرت محمد ( صلى الله عليه وآله ) ختم شده مى داند ولى ، ولايت را كه همان رابطه‌ى هدايت و تكميل آن ، مى باشد بعد از آن حضرت و براى هميشه زنده مى داند ، رابطه اى كه از اتصال عالم انسانى به عالم الوهى كشف مى نمايد و بعد از حضرت محمد ( صلى الله عليه وآله ) به واسطه ولايت جانشينان وى زنده بوده و هست و خواهد بود . وجود او حقيقتى است زنده كه هرگز نظر علمى نمى تواند او را از خرافات شمرده و از ليست حقائق حذف نمايد ، به عقيدهء من همه اديان حق بوده و يك حقيقت زنده اى را دنبال مى كنند و همه اديان در اثبات اصل وجود اين حقيقت زنده ، مشتركند و تنها مذهب تشيع است كه به زندگى اين حقيقت ، لباس دوام و استمرار ، پوشانيده و معتقد است كه اين حقيقت ميان عالم انسانى والوهى براى هميشه باقى و پابرجا است " .

منبع:
قيام و انقلاب مهدى ( عج ) ص 62 . ‹ پاورقى ص 1837 › 1 . مكتب تشيع سالانه دوم ، ص 20 - 21