۷۸۶

 اشاره :

شايد پايان قرن بيستم و آغاز قرن بيست و يكم آنچنان كه در غرب در ميان ساكنان دو قاره آمريكا و اروپا مطرح است در ميان ما مطرح نباشد. دليل اين امر هم معلوم است. براى همه مردمى كه در سرزمينهاى اسلامى زندگى مي‌كنند مبدا تاريخ، هجرت حضرت رسول اكرم، صلي‌الله‌عليه‌وآله، است و از اينرو از منظر مسلمين، ما در حال گذر از نيمه اول قرن چهاردهم هستيم و نه قرن بيستم.

اما اگر درستبه ماجرا بنگريم - و صرف نظر از موضوع مبدا تاريخ - اين كشورها از نظر موقعيت تاريخى نيز در قرن بيستم زندگى نمي‌كنند كه حالا گذر از آن برايشان از اهميت ويژه‌اى برخوردار باشد. چرا كه طفيليان فرهنگ و تمدن معاصر غربى با فاصله‌اى بيش از يكصد سال سر در پى آنها نهاده‌اند. و تنها با حفظ صورتى ضعيف و نمور از تمدن قرن بيستم اروپا از خود صورتكى از انسان قرن بيستمى ساخته‌اند.

كامپيوترهاى فعال در اين كشورها هم به اسباب بازيهايى شبيه‌اند كه دخالت مستقيمى در حيات نظامى و اقتصادى و صنعتى آنها ندارند كه كسى بخواهد برايشان دل بزند. به همين خاطر است كه تنها طى يكى دو ماه  از Y2K يا همان «بحران سال دو هزار» در ايران سخن به ميان آمده است. و از همه مهمتر مردم اين كشورها مسلمانند و مسيح و آئين او همواره در حاشيه و سايه زندگى آنها قرار داشته است. از همين رو گذر بيست قرن از ظهور و بعثت عيسى، عليه‌السلام، موضوع مبتلا به ذهن و زبان اين مردم نبود.

با اينهمه قرن بيستم، با همه ماجراها و حوادثى كه به همراه داشت سپرى شد. آنچه كه در دنياى سياست رخ داد، دستاوردهاى تكنيكى، تغيير جغرافياى جهان، مبادلات اقتصادى، جنگها و موضوعات ديگرى از اين دست مي‌توانند موضوع بحث كسانى واقع شوند كه سعى در بازنگرى قرن بيستم دارند. اما سعى ما بر آن است تا از منظر «مطالعات فرهنگي‌» با نگاهى اجمالى به ويژگيهاى اين مقطع از حيات انسان معاصر بنگريم.

در ادامه مطلب  خواهید خواند:

• آغاز مرحله سوم از حيات تاريخى
• 
  آغاز و انجام با اميدوارى
• 
  پايان تاريخ غرب و آغاز تاريخ جديد
• 
  انقلاب اسلامى و تاريخ آينده

۷۸۶

   ‫ﺟﮫﺎن ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ھﻤﻮاره ﺑﺎ «ﺗﻌﺪد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ھﺎ و دوﻟﺖ ھﺎ» روﺑﺮو ﺑﻮده و اﻳﻦ ﺗﻌﺪد ھﻤﻮاره ﻳﮑﻲ از‫ﻋﻠﻞ ﻣﮫﻢ در ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن درﮔﯿﺮي ھﺎ و ﺟﻨﮓ ھﺎي ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ ﺑﻮده اﺳﺖ. ھﻢ اﻳﻨﮏ ﺑﺎ  ‫ﮔﺴﺘﺮش ﺳﻼح ھﺎي ﮐﺸﺘﺎر ﺟﻤﻌﻲ، اﻳﻦ ﺗﻌﺪد، ﺧﻄﺮ ﻧﺎﺑﻮدي ﺑﺸﺮ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد. ﻟﺬا راه ﻧﺠﺎت‫ﺑﺸﺮ «وﺣﺪت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ» ﺟﮫﺎن اﺳﺖ. ﺳﺮآﻣﺪان اﻧﺪﻳﺸﻪ ي ﻣﺎدي ﺑﻪ ﺿﺮورت ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ واﺣﺪ‫ﺟﮫﺎﻧﻲ ﭘﻲ ﺑﺮده اﻧﺪ.

در ھﻤﯿﻦ راﺑﻄﻪ آﻳﺖ اﷲ«ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺒﺤﺎﻧﻲ» ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺗﻔﮑﺮ «اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ» ﻳﺎ ﻟﺰوم ﺗﺸﮑﯿﻞ ‫ﺣﮑﻮﻣﺖ واﺣﺪ ﺟﮫﺎﻧﻲ، ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ:

 «ﺟﻨﮓ ھﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اول و دوم، در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻣﺪت ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻗﻮت ﺑﺨﺸﯿﺪ و آﻧﺎن ﺑﺎ ‫ﺑﯿﻨﺎﻳﻲ ﺧﺎﺻﻲ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﺟﻮد ﻣﺮزھﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺖ ھﺎ، ﻋﺎﻣﻞ ﺟﻨﮓ و ﺧﻮن رﻳﺰي ھﺎ‫اﺳﺖ و ﺑﺮاي رھﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ، ﭼﺎره اي ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺮزھﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ را در ھﻢ‫ﮐﻮﺑﻨﺪ و ھﻤﻪ ي اﻧﺴﺎن ھﺎ را در ﮐﻨﺎر ھﻢ، زﻳﺮ ﻳﮏ ‫ﻟﻮا و ﭘﺮﭼﻢ و ﺣﮑﻮﻣﺖ واﺣﺪي ﻗﺮار دھﻨﺪ.[i]»

 «آرﻧﻮﻟﺪ ﺗﻮﻳﻦ ﺑﻲ[ii]» ﻣﺘﻔﮑﺮ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ، ﺿﻤﻦ ﻧﻄﻘﻲ در ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺻﻠﺢ ﻧﯿﻮﻳﻮرک، ﺑﻪ ﺿﺮورت ‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ واﺣﺪ ﺟﮫﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺟﻨﮓ ھﺎي ﺧﻮﻧﯿﻦ و ﮐﺸﺘﺎرھﺎي دﺳﺘﻪ  ‫ﺟﻤﻌﻲ اﺷﺎره ﻣﻲ ﮐﻨﺪ:

«ﺗﻨﮫﺎ راه ﺣﻔﻆ ﺻﻠﺢ و ﻧﺠﺎت ﻧﺴﻞ ﺑﺸﺮ، ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻳﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ واﺣﺪ ﺟﮫﺎﻧﻲ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ‫ﮔﺴﺘﺮش ﺳﻼح ھﺎي اﺗﻤﻲ اﺳﺖ.»

مابقی در ادامه مطلب

۷۸۶

در دو پست گذشته به هزاره گرایی در اسلام و مکاشفات یوحنا در مسیحیت پرداختیم.در ادامه ضمن توضیح مختصری در باره هزاره های اول و دوم میلادی نتیجه گیری کلی از مجموع این سه پست میکنیم.

شور و هيجان انتظار بازگشت حضرت عيسى مسيح، عليه السلام، در حدود سال 1000 م. بالا گرفت. گروهى از مردم زندگى خود را تغيير داده، اموالشان را به فقرا بخشيدند. آنان از هر نظر آماده استقبال از حضرت عيسى، عليه السلام، بودند، ولى سال 1000 م. به آرامى گذشت. دوباره براى سال 1500 م. انتظارى پيش آمد. آن سال نيز بدون هيچ مساله اى پايان يافت.

در آستانه سال 2000 م. نيز ديديم كه شور و التهاب و اشتياق در جوامع مسيحى چه غوغايى به پا كرده بود. مسيحيان منتظر، بويژه در ايالات متحده امريكا، فرقه هاى مذهبى عجيب و غريبى درست كرده و به رسوم و آيينهاى شگفت آورى روى آورده بودند. برخى از اين فرقه ها براى پيوستن به حضرت عيسى، عليه السلام، خودكشى كردند. فرقه هايى نيز از پيامهاى «بانوى فاتيما» در1917م. الهام گرفتند. رسانه ها نيز مسائل و بحرانهاى اين فرقه ها را گزارش مى كردند و طبعا براى فرارسيدن زمان نوميدى و سرخوردگى آنان پس از سال 2000، بايد منتظر اخبار اندوهبارى باشيم.

مركز مطالعات هزاره اى (17) درايالات ماساچوست امريكا به پژوهش در اين امور پرداخته بود. سايت كامپيوترى اين مركز يك ساعت و تقويم الكترونيك كم شونده را به كار گرفته بود كه به سوى ساعت صفر ظهور، يعنى آغاز سال 2000، حركت كرد و نشان داد كه چند روز و چند ساعت و چند دقيقه و چند ثانيه تا آمدن حضرت عيسى مسيح، عليه السلام، باقى مانده است. مانند اين ساعتها و تقويمهاى كم شونده، به شكل تابلوهاى بزرگى، در برخى از چهار راههاى شهرهاى بزرگ در كشورهاى مسيحى نيز نصب شده بود.

۷۸۶

دومين عدد كتاب مكاشفه يوحنا، عدد666، معروف به «عدد وحش » است كه فكر بشر را به مدت تقريبا دو هزار سال مشغول كرده است: (8)

... و ديدم وحشى از دريا بالا مى آيد كه ده شاخ و هفت سر دارد و بر شاخهايش ده افسر و بر سرهايش نامهاى كفر است. و آن وحش را كه ديدم مانند پلنگ بود و پايهايش مثل پاى خرس و دهانش مثل دهان شير و اژدها قوت خويش و تخت خود و قوت عظيمى به وى داد. و يكى از سرهايش را ديدم كه تا به موت كشته شد و از آن زخم مهلك شفا يافت و تمامى جهان در پى اين وحش در حيرت افتادند.

و آن اژدها را كه قدرت به وحش داده بود، پرستش كردند و وحش را سجده كرده، گفتند كه كيست مثل وحش و كيست كه با وى مى تواند جنگ كند. و به وى دهانى داده شد كه به كبر و كفر تكلم مى كند و قدرتى به او اعطا شد كه مدت چهل و دو ماه عمل كند. پس دهان خود را به كفر بر خدا گشود تا بر اسم او و خيمه او و سكنه آسمان كفر گويد.

و به وى داده شد كه با مقدسين جنگ كند و بر ايشان غلبه يابد و تسلط بر هر قبيله و قوم و زبان و امت بدو عطا شد. و جميع ساكنان جهان، جز آنانى كه نامهاى ايشان در دفتر حيات بره اى كه از بناى عالم ذبح شده بود مكتوب است، او را خواهند پرستيد. اگر كسى گوش دارد بشنود. اگر كسى اسير نمايد به اسيرى رود و اگر كسى به شمشير قتل كند مى بايد او به شمشير كشته گردد.

در اينجاست صبر و ايمان مقدسين. و ديدم وحش ديگرى را كه از زمين بالا مى آيد و دو شاخ مثل شاخهاى بره داشت و مانند اژدها تكلم مى نمود. و با تمام قدرت وحش نخست در حضور وى عمل مى كند و زمين و سكنه آن را بر اين وا مى دارد كه وحش نخست را كه از زخم مهلك شفا يافت بپرستيد.

و معجزات عظيمه به عمل مى آورد تا آتش را نيز از آسمان در حضور مردم به زمين فرود آورد. و ساكنان زمين را گمراه مى كند به آن معجزاتى كه به وى داده شد كه آنها را در حضور وحش بنمايد و به ساكنان زمين مى گويد كه صورتى را از آن وحش كه بعد از خوردن زخم شمشير زيست نمود بسازند و به وى داده شد كه آن صورت وحش را روح بخشد تا كه صورت وحش سخن گويد و چنان كند كه هر كه صورت وحش را پرستش نكند، كشته گردد.

و همه را از كبير و صغير و دولتمند و فقير و غلام و آزاد بر اين وا مى دارد كه بر دست راست يا بر پيشانى خود نشانى گذارند. و اينكه هيچ كس خريد و فروش نتواند كرد جز كسى كه نشان يعنى اسم يا عدد اسم وحش را داشته باشد. در اينجا حكمت است پس هر كه فهم دارد عدد وحش را بشمارد زيرا كه عدد انسان است و عددش ششصد و شصت و شش است. (9)

مفسران مسيحى همواره براى شناسايى وحش كتاب مكاشفه تلاش كرده و افرادى را نشان داده اند كه نرون، قيصر آزاردهنده مسيحيان مناسبترين آن هاست. تركيب عبرى «نرون قسر» (يعنى «نرون قيصر») به حساب ابجد با666 برابر است. برخى از تفسيرهاى ديگر عدد666 در ادامه مقاله خواهد آمد.

× اين گفتگو با عنوان: [AtombombeUnddann die] در مجله اشپيگل، شماره‌‌48 به چاپ رسيده و ترجمه آن نيز درشماره 56 مورخ 24/9/75 مجله ترجمان‌‌منتشر شده است.

۷۸۶

اشاره :

ساموئل هانتینگتون (به انگلیسی: Samuel P. Huntington)‏ متخصص علوم سیاسی شهیر آمریکایی بود.وی بخاطر نظریه برخورد تمدن‌ها و پیش‌بینی کشمکش جهان غرب با جهان اسلام شهرت جهانی پیدا کرده بود. دکتر ساموئل هانتینگتون، دانش‌آموخته و به مدت ۵۸ سال، استاد دانشگاه هاروارد بود.

وی در سال ۱۸ آوریل ۱۹۲۷ در نیویورک در یک خانواده مهاجر انگلیسی به دنیا آمد. در دانشگاه‌های ییل و شیکاگو تا مرحله کارشناسی ارشد تحصیل کرد. دکترای علوم سیاسی را از دانشگاه هاروارد گرفت و در همان دانشگاه به تدریس پرداخت.از سال ۱۹۸۹ تا هفتاد سالگی ریاست مرکز مطالعات استراتژیک دانشگاه هاروارد را عهده دار بود.

علاوه بر این، مسئولیت‌های متعدد دیگری را هم بر عهده داشته‌است، از جمله:

·         دستیار تحقیقات امور دفاعی در مؤسسة مطالعاتی بروکینگز (۵۳-۱۹۵۲۹

·         پژوهشگر شورای تحقیقات علوم اجتماعی آمریکا(۵۷-۱۹۵۴)

·         دستیار مؤسسة جنگ و صلح در دانشگاه کلمبیای نیویورک (۱۹۵۸)

·         هماهنگ کنندة دفتر طرح و برنامه ریزی شورای امنیت ملی آمریکادر دورة برژینسکی (۷۸-۱۹۷۷)

·         تحللیگر امور دفاعی و استراتژیک در وزارت دفاع و خارجه آمریکا (از ۱۹۸۵ تا کنون)

·         ریاست انجمن مطالعات علوم سیاسی آمریکا (۸۷-۱۹۸۶)

·         بنیانگذار و سردبیر مجلة «سیاست خارجی (۷۷-۱۹۷۰)

نقشه تمدن ها بر پایه نظریه برخورد تمدن های ساموئل هانتینگتون      غرب      لاتین      ژاپنی ها      چینی      هندی      اسلامی      ارتدوکس      آفریقایی

با نزديك شدن به پايان هزاره‌‌سوم، نظريات آينده پژوهانه مختلفى‌‌از سوى انديشمندان ابراز شده است. برخى از اين نظريات قرن آينده را قرن‌‌صلح و تفاهم جهانى يا رسيدن به‌‌نقطه مشتركى همچون عقلانيت ودمكراسى ليبرال دانسته‌‌اند. اما، برخى‌‌ديگر «آينده‌‌اى ديگرگونه‌‌» را به‌‌تصوير مى‌‌كشند. در نظر آنان‌‌فرارسيدن آينده به معناى تقابل ميان‌‌حوزه‌‌هاى تمدنى و دينى است‌‌«ساموئل هانتيگتون‌‌» انديشمندى‌‌است‌‌به طور مشخص در كتاب‌‌«برخورد تمدنها» به اين موضوع‌‌اشاره مى‌‌كند.

در اين‌‌پست نيز گفتگوى مجله اشپيگل با«ساموئل هانتيگتون‌‌» -بدون هرگونه‌‌داورى در اين باره تقديم مخاطبان عزيز مى‌‌شود.




مابقی در ادامه مطلب

۷۸۶

قرن هفدهم و هجدهم سده‏ هاى حاكميت ليبراليسم در غرب است. فلسفه تاريخ در مكتب ليبراليسم بر هسته‏اى بنياد شده است كه به آن «نظريه پيشرفت‏» گفته مى‏شود. همه ظواهر و قراين در آن دوران گواهى مى‏داد كه بشريت‏ با بهره گيرى از علم و تكنيك گام به گام به جامعه آرمانى نزديك مى ‏شود، جامعه‏اى كه در آن رفاه و آسايش مهمترين و اساسى ‏ترين ارزشها بود. به هر حال در آن زمان ابعاد مادى و تكنولوژيكى به عنوان محور ترقى و توسعه انسانى تلقى مى‏شد، اما از قرن نوزدهم بتدريج نگرانى و دلهره‏ هايى در مورد سرنوشت انسان پديدار شد. اين دلهره ‏ها نخست‏ به امور سطحى و ظاهرى مربوط مى ‏شد، ولى بتدريج ‏به عمق فاجعه ‏اى كه انسان را تهديد مى ‏كرد پى بردند. نيچه خيلى جسورتر از ديگران ديوانه ‏وار فرياد زد: «ماشين مؤثر در تمام زندگى و سرمشق تمام زندگى است. زندگى به صورت يك تئاتر در آمده است كه در آن همه ‏چيز دروغ و تصنعى است و هيچ‏ چيز اعتبارى ندارد.»

اين سخن سرآغاز انديشه‏ هاى ديگر اگزيستانسياليستها بود كه با همه بحثها و تحليلها عاقبت هيچ مبنا و منطق روشنى براى تاريخ و آينده جهان معرفى نمى‏كنند. كارل ياسپرس، فيلسوف معتدل اگزيستانسياليست، در كتاب «آغاز و انجام تاريخ‏» اعتراف مى‏كند كه: «همه چيز آينده دهشناك است. انسان با دست‏خويش خود را به نابودى مى‏كشاند و هيچ اميدى نيست. تنها يك اميد هست: اين كه انسان بر اين سرنوشت‏خويش آگاه است و نشانه‏اش ترس انسان است.»

مثلا در  فلسفه «ياسپرس‏» می بینیم که شعار صلی این است که  «خطر اين است كه خطر را فراموش نكنيم.»

مابقی در ادمه مطلب

۷۸۶

در واقع ديدگاههاى پيش بينى كننده تاريخ آينده به دو دسته كلى تقسيم مى ‏شود،

ديدگاههايى كه بيشتر فلسفى است و با نگاه فلسفى سعى مى ‏كند آينده تاريخ را تفسير كند

و ديدگاهى كه متاثر از جريان علم گرايى و عمل زدگى دوران مدرنيته است و بيشتر به صورت مقطعى و موردى در پى اين بوده كه مسايل آينده را پيشگويى كند و حدس بزند.

گرچه اين ديدگاه دوم هم  بر يك مبناى فلسفى و انسان شناسى استوار است، اما به هر حال خود آنها ادعايشان اين است كه تقريبا پايان دوران فلسفه فرا رسيده و الان، منطق و روش پرداختن به مسايل اجتماعى و تاريخى چيز ديگرى است. جريان اخير بخصوص بعد از جنگ جهانى دوم و با مشكلاتى كه جهان غرب پس از اين جنگ پيدا مى‏ كند خيلى رشد كرد. نظريه «فوكوياما» در اين راستا است كه در واقع مى‏ خواهد ديدگاه ليبراليستى را كه در جنگ جهانى دوم و بعد از فروپاشى شوروى سابق بار ديگر به طور جدى مطرح شد و فضاى جديدى پيدا كرد، دوباره تقرير كند و يك نگاه از اين سو به آينده تاريخ داشته باشد، امثال «هانتينگتون‏» از ديدگاه ديگرى مسايل را نگاه مى ‏كنند و سعى مى‏ كنند عنصر فرهنگ و تمدن را در تحليل خود از تاريخ دخالت دهند.

اما در مقابل اين جريان و پيش از ظهور اين نوع پيش بيني ها نسبت‏ به تاريخ، ديدگاه انديشمندانى را داريم كه بيشتر از منظر فلسفى به تاريخ نگاه مى ‏كنندو آينده تاريخ را هم در همين سمت و سو مى ‏بينند. اگر قرار باشد كه يك دسته بندى كلى در اين زمينه ارايه بدهيم بايد گفت: در اين زمينه دو گرايش عمده در بين فيلسوفان جديد غرب وجود دارد:

يك گرايش كه مى ‏شود آن را تفسير ماركسيستى - ليبراليستى از تاريخ دانست، بيشتر نگاه جبر انگارانه به تاريخ دارد و در واقع انسان را تحت ‏شرايط محيط و طبيعت تفسير مى‏ كند، اينكه حالا ماركسيسم را در كنار ليبراليسم مى ‏آوريم باز هم بحثى است كه در اينجا بتفصيل قابل بحث نيست.  در دين، لااقل در اديان توحيدى، مساله آينده و مساله نجات بخشى مطرح است، در دين قديم ايرانيان نيز اين مساله مطرح است. وقتى سخن از منجى گفته مى ‏شود آينده هم قهرا مطرح مى ‏شود. این به این خاطر است که عملا چيزى جز همان فرايندهاى طبيعى و اجتماعى مفهوم و معنايى ندارد.

مابقی در ادامه مطلب