۷۸۶

امروزه در اثر تحولاتى كه در آخرين دهه قرن بيستم رخ داده است، خصوصا فروپاشى شوروى و پايان رسمى جنگ سرد، انديشه «حكومت جهانى‌‌» به محور پيش‌‌بينى نويسندگان معاصر (عمدتا آمريكاييان) درباره آينده جهان تبديل شده است. ديدگاه مشترك نويسندگان غربى، توسعه خطى تحولات و رسيدن حتمى به حكومت جهانى دموكراسى ليبرال است. لذا «مسؤوليت‌‌» رهبران غرب براى رسيدن به آن موقعيت و «بى‌‌فايده بودن مقاومت‌‌» مردم و رهبران غير غربى در برابر اين سير محتوم وقايع جهان را متذكر مى‌‌شوند. اما هر يك از آنها براى مقصود خويش راهى جداگانه را برگزيده‌‌اند. در اين مقاله به تعدادى از اين نظريات يا پيش‌‌بينيها و برخى معايب آن مختصرا اشاره مى‌‌كنيم.

الف) فرانسيس فوكوياما (معاون ژاپنى‌‌الاصل بخش برنامه‌‌ريزى سياسى وزارت امور خارجه آمريكا- تابستان‌‌1989) با پردازشى نو از انديشه هگل درباره آخرالزمان، چنين مى‌‌انديشد كه «جريان حقيقى تاريخ‌‌» در سال‌‌1806 كمال معنوى پيدا كرده است و پس از ظهور و شكست محتوم فاشيسم و ماركسيسم، سرانجام به سيطره دموكراسى ليبرال مى‌‌انجامد و به كمال مادى هم دست مى‌‌يابد. (1) او تنها آلترناتيو (جايگزين) واقعى و معتبر ليبراليسم را فاشيسم و كمونيسم مى‌‌داند، كه فروپاشيده‌‌اند، ولى معتقد نيست كه ديگر هيچ انديشه‌‌اى وجود ندارد. بلكه به نظر او در «پايان تاريخ‌‌» برخى جوامع به صورت جوامع ليبرال موفق درآمده و بقيه هم از ادعاى خود مبنى بر ارايه اشكال و الگوهاى متفاوت و برتر درباره ساماندهى انسانى چشم مى‌‌پوشند. در واقع ليبراليسم از آن رو بر جهان مسلط مى‌‌شود كه در برابرش، ايدئولوژى بسيج‌‌كننده‌‌اى براى رويارويى با آن وجود ندارد. اين به منزله نقطه پايان تحول ايدئولوژيكى بشريت و جهانى شدن دموكراسى غربى به عنوان شكل نهايى حكومت‌‌با لوازم آن يعنى شيوه زندگى سرمايه‌‌دارى و ميل دستيابى به جامعه مصرفى كه به ليبراليسم اقتصادى و سياسى منجر مى‌‌شود است. او اين ركود برخورد و تكاپوى انديشه‌‌ها را پايان تاريخ مى‌‌نامد، دورانى كه در آن شور و شوقها از بين رفته و سده‌‌هاى ملالت‌‌بارى در پيش خواهد بود. خصوصيات قرون گذشته، يعنى پيكار براى اكتشاف، آمادگى براى فداكارى براى آرمانهاى كاملا انتزاعى و مجرد، نبرد ايدئولوژيكى جهانى كه مستلزم بى‌‌باكى و شهامت و قدرت تخيل است، همگى جاى خود را به حسابگرى اقتصادى، جستجوى بى‌‌پايان راه‌‌حلهاى تكنيكى، نگرانيهاى مربوط به محيط زيست و ارضاء توقعات مصرفى پيچيده مى‌‌دهند. او درباره جهان سوم معتقد است كه هنوز در تاريخ فرورفته است، و آن را تحقير مى‌‌كند و مى‌‌گويد كه جهان سوم در تحول ايدئولوژيكى جهان نقشى ندارد. از نظر او تعارض شمال و جنوب (به جاى شرق و غرب)، بيدارى جهان اسلام، رشد ملى‌‌گرايى، شكست‌‌سياستهاى توسعه، گسترش تروريسم، بحران سيستم پولى بين‌‌المللى، بى‌‌ثباتى بازارهاى جهانى، قدرتمند شدن متزايد هند و برزيل، همگى فرعى بوده و تناقض بنيادين با ليبراليسم ندارند. بلكه «ميراث مشترك ايدئولوژيكى بشريت‌‌» اهميت دارد. اين ميراث مشترك، همان ليبراليسم اقتصادى و سياسى است. اينك به برخى از مشكلات اين نظريه توجه كنيد:

مابقی در ادامه مطلب.

۷۸۶

اميد و آرزوى پيروزى نهايى حق بر باطل، صلح بر جنگ، عدالت بر ظلم، برقرارى ارزشهاى انسانى و تشكيل مدينه فاضله يا «آرمانشهر» و به عبارت ديگر «فوتوريسم » در همه اديان زمينى و آسمانى با اختلاف اندكى وجود دارد و يكى از مشتركات تمامى اديان و مذاهب است. در همه اديان به آينده درخشان و آمدن مصلحى جهانى در آخر الزمان نويد داده شده است. «فوتوريسم » يعنى اعتقاد به دوره آخر الزمان و انتظار ظهور منجى غيبى و مصلح بزرگ جهانى از مسايلى است كه در بحثهاى تئولوژيك تمام مذاهب و اديان درباره آن بحث و گفتگو شده است. همه اديان در آن مشتركند اما در مصداق آن اختلاف وجود دارد. سمت و سوى جهان بشريت على العموم رو به پيروزى عدالت و نجات قطعى انسانها و نابودى حتمى ظلم و ظالم مى رود و همين «انتظار» است كه عامل نيرو بخش و ايمان بخش به ستمديدگان است و باعث اميدوارى آنها به پيروزى مى شود. اين ايمان قطعى نه تنها آنها را بى مسؤوليت و منفى بار نمى آورد بلكه به آنان نيرو و قدرت و اطمينان به پيروزى مى دهد.

در كتاب «روش جوك » از كتب هندويان آمده است: «سرانجام دنيا به كسى برگردد كه خدا دوست دارد و از بندگان خاص او باشد و نام او «فرخنده و خجسته » باشد.» (1) هندوها مصلح را «مظهر ويشنو» به معناى مظهر دهم مى دانند و آورده اند: «اين مظهر ويشنو در انقضاى كلى يا عصر آهن سوار بر اسب سفيدى در حالى كه شمشير برهنه درخشانى به صورت ستاره دنباله دار در دست دارد ظاهر مى شود و شريران را تماما هلاك مى سازد و خلقت را از نو تجديد و پاكى را جعت خواهد داد... اين مظهر دهم در انقضاى عالم ظهور خواهد كرد.»)2) در كتاب ديگرى به نام «باسك » كه از كتب هندوهاست آمده: «دور دنيا تمام شود به پادشاه عادلى در آخرالزمان كه پيشواى فرشتگان و پريان و آدميان باشد و راستى حق با او باشد و آنچه در دريا و زمينها و كوه ها پنهان باشد همه را به دست آورد و از آسمان و زمين آنچه باشد خبر مى دهد و از او بزرگتر كسى به دنيا نيايد» (3) . «شاكمونى » پيغمبر هندوها در كتاب مذهبى خود مى گويد: «پادشاهى دولت دنيا به فرزند سيد خلايق دو جهان «كشن » بزرگوار تمام شود و او كسى باشد كه بر كوه هاى مشرق و مغرب دنيا حكم براند و بر ابرها سوار شود و دين خدا يك دين شود و دين خدا زنده گردد». (4)

مابقی در ادامه مطلب

۷۸۶

يكى از رسالتهاى مهم «مهدى موعود» ،عليه‏السلام، احياى قرآن و زنده كردن تعاليم اسلام است زيرا مى‏دانيم آن حضرت هنگامى ظهور خواهد كرد كه از قرآن جز اثرى و از اسلام جز اسمى باقى نماند. ممكن است كسى بگويد مگر اسلام و قرآن مى‏ميرد كه امام زمان ،عليه‏السلام، آن را زنده مى‏كند؟ با اينكه امام صادق ،عليه‏السلام، در يكى از سخنان ارزشمند خود، جاويد بودن «قرآن‏» را به دوام و استمرار نواميس حيرت‏انگيز طبيعت تشبيه كرده و فرموده است:

«ان‏القران حى لم يمت و انه يجرى كما يجرى‏الليل والنهار و كما يجرى‏الشمس والقمر»

قرآن كتاب زنده‏اى است كه مرگ و نيستى در آن راه نمى‏يابد و مانند شب و روز و آفتاب و ماه سارى و جارى است. (1)

البته حقايق دينى و اصول كلى كه دين ذكر كرده است مردنى نيست و هرگز نمى‏ميرد. چيزى در اجتماع قابل مردن و يا منسوخ شدن است كه يك اصل بهترى جاى آن را بگيرد. مثلا «هيات بطلميوس‏» به عنوان يك اصل علمى مدتى در دنيا زنده بود، بعد حقايق و اصول ديگرى در هيات و آسمان‏شناسى پيدا شد و هيات بطلميوس را از بين برد اما اين معنى درباره اسلام با توجه به خاتميت آن صادق نيست.

پس اينكه در روايات وارد شده است كه «قرآن يا سنت مى‏ميرد بايد كسى يا كسانى باشندكه آن را زنده كنند»، به چه معنى است؟

مابقی در ادامه مطلب است

۷۸۶

شايد يكى از جالب توجه‏ترين تجلياتى كه در دوران اخیر صورت گرفته است تجلى حضرت مريم ، عليهاالسلام، در ناحيه «مجوگوريه‏» بر پدر روحانى عاليجناب «گبى‏» باشد. در اين تجلى حضرت مريم ، عليهاالسلام، پس از ذكر مطالبى خطاب به پدر روحانى به ارائه نشانه‏ها و علائم چندى درباره ظهور حضرت عيسى ، عليه‏السلام، مى‏پردازد كه در انجيل نيز آمده است اما نسبت‏به آنها بى‏توجهى شده است.

در اين مقاله برآنيم تا پس از توضيح مختصرى در مورد ناحيه «مجوگوريه‏» و زمان رويداد اين تجلى به اصل مطلب بپردازيم.

«مجوگوريه‏» نام روستايى در ناحيه بوسنى‏هرزگوين - يوگسلاوى سابق - است. اين روستا در سى مايلى جنوب «موستار» واقع شده است. در اين ناحيه چندين بار تجلياتى صورت گرفته است كه تنها يكى از آنها خطاب به پدر «گبى‏» بوده است و در موارد ديگر مثلا در تاريخ بيست و چهارم ژوئن 1981 دو دختر به نامهاى «ايوانكار» (2) و «ماريانا» (3) تجلى حضرت مريم ، عليهاالسلام، را بر بالاى تپه‏اى مشاهده نمودند و حضرت مريم خطاب به آن دو دختر فرمود:

«من آمده ‏ام تا به شما بگويم كه خدايى در جهان وجود دارد، او آكنده از حس زندگى صلح و آرامش است و شما بايد به او روى آوريد.»

مى ‏فرمايند: «در كمال آرامش روحى شما را به فراگيرى تعليمات خود مى‏خوانم. در اين روز آخر سال ميلادى گردهم آييد، نماز به پاى داريد و به سخنان مادر آسمانيتان گوش فرا دهيد كه در واقع پيام آور اين واپسين‏لحظات است. اوقات خود را در جنجال و هياهو به پايان مبريد، آرام باشيد و به تفكر بپردازيد; من بارها به شما يادآور شده‏ام كه آخرالزمان نزديك و بازگشت عيسى مسيح ، عليه‏السلام، نيز قريب‏الوقوع است، اكنون مى‏خواهم شما را در درك و فهم علايمى كه در كتب مقدس در مورد بازگشت و رجعت‏شكوهمند عيسى وجود دارد يارى رسانم. اين علايم بوضوح در انجيل بويژه در نامه‏هاى «پطرس مقدس‏» و «پولس مقدس‏» كه در اين ازمنه به صورت حقايق جلوه‏گر شده ذكر گرديده است ...» (4)

حضرت مريم ،عليهاالسلام، در ادامه به كشيش «استفانو» درباره علايم آخرالزمان مى ‏فرمايند: اولين علامت ظهور ، گسترش گناهان و عقايد نادرست است كه موجب از بين رفتن ايمان و بروز الحاد مى ‏گردد. اين عقايد نادرست از طريق آموزگاران مذهبى دروغين و عالمانى كه اعتقاد درستى به كتب آسمانى ندارند روى مى‏دهد. بدعتهاى مخرب بر اساس همين عقايد نادرست و بهانه‏هاى بشرى پايه‏گذارى مى‏شود. بنابراين در چنين زمانى ايمان رخت‏بربسته و الحادى بزرگ همه جا را فرا گرفته است.

«نگذاريد هيچ كس به هيچ عنوانى شما را فريب دهد زيرا بسيارى افراد در پى فريب عده ديگرى هستند (پيامبران دروغين)» (انجيل متى; 24، 5-4)

«آن روز نخواهد آمد مگر اينكه اول شورش عظيمى عليه خدا روى دهد.» (تسالونيكيان دوم ;3-2).

۷۸۶

بايد به اين نكته توجه كنيد كه هر چقدر كه بگوييم فطرت انسان خوب است تا دو موضوع در ميان مردم سركوب نشود، ناگزير از خوبان هم بايد احتراز كرد.

در ماجراى بعثت نبى‌‌اكرم، صلى‌‌الله‌‌وعليه‌‌وآله، مى‌‌بينيم كه وقتى روز دوشنبه مبعوث شدند در روز سه‌‌شنبه نماز را برگزار كردند و بعد از مدتى درباره نماز سوره‌‌اى آمد و گفته شد به جز اين سوره يعنى حمد، هيچ سوره ديگرى نمى‌‌بايست در نماز خواند. در سوره دوم مسلمين مختاراند اما در سوره اول نماز اختيار ندارند.

ما اين مطلب را مى‌‌دانيم اما دقت نمى‌‌كنيم. در نماز پس از حمد و ثناى خداوند از او استعانت مى‌‌جوييم و اولين درخواستمان هدايت‌‌به راه راست است. سپس راه راست را با سه قيد مى‌‌آوريم. متاسفانه در تفسيرها و ترجمه‌‌ها همه را «صراط‌‌» حساب كرده‌‌اند. يعنى گفته‌‌اند راه نعمت گرفتگان نه راه غضب‌‌شدگان و نه راه گمراهان در حالى كه اينطور نيست. زيرا «صراط‌‌» منصوب است، «صراط‌‌الذين انعمت عليهم غيرالمغضوب عليهم‌‌». و اگر «غير» صفت «صراط‌‌» بود بايد آن هم منصوب مى‌‌شد. در حالى كه «غير» در اينجا مجرور است، و صفت‌‌براى مضاف‌‌الله است. بنابراين معناى آيه چنين مى‌‌شود:

«خدايا ما را در راه كسانى كه نعمت گرفتند و مغضوب عليهم نبودند و از ضالين نبودند قرار بده.» يعنى كسانى كه در تمام زمان و در طول همه زندگى متوجه تو بودند، هوا را كوبيدند، نعمت تو را در جاى بايسته صرف كردند و هيچ گاه به آراء خود تكيه نكردند.

البته همه نعمت دارند. نعمت وجود، عقل و هدايت‌‌به همه داده شده اما، اين نعمت را گاه «اهوا» و گاه «آرا» منحرف مى‌‌كنند.

بشر مى‌‌گويد: راى من و هوا و هوس من اين است. و راى خودش را مقابل راى خدا مى‌‌گذارد و در نتيجه، فكر خود و راى خود را بر حكم خداوند مقدم مى‌‌دارد. اينها «ضالين‌‌» هستند.

مابقی در ادامه مطلب است.

۷۸۶

این که آیا عدالت مهدوی اصلا قابل اجرا خواهد بود واصولا شامل چه حوزه هایی است و به چه طریقی بر نا عدلتی ها فائق می آید موضوع این پست است.همه انسانها بر فطرت توحيد سرشته شده‌‌اند و مفاهيم اخلاقى نيز جزء خصلت آنهاست. چنانكه در قرآن آمده:

«فالهما فجورها و تقويها...» (1)
مفاهيم اخلاقى و از جمله قسط و عدل، كششى فطرى و روانى در انسان دارند. در ميان همه مفاهيم، قسط وعدل در راس واقع شده‌‌اند و به عبارتى تامين كننده ساير مفاهيم و مسايل اخلاقى‌‌اند.

«قسط و عدل‌‌» بدين معناست كه خوراك لازم براى آنچه در جسم و جان انسان به وديعه نهاده شده، تامين شود. حال چه من روستازاده باشم و چه شهرنشين ، چه در منطقه‌‌اى دوردست‌‌ساكن باشم و چه در مركز كشور. من يك بشر هستم، آن فرد هم يك بشر است و همه بشرند. همه بايد از حيث معنوى و ارزشى تغذيه شوند. چنانچه اين امر حاصل شد بشر به سير تكاملى خودش ادامه مى‌‌دهد و به هدف خلقت مى‌‌رسد. اما، اگر اين امر حاصل نشد، قهرا به صورت طبيعى بسان يك غده سرطانى ، ساير اعضا را هم مريض مى‌‌كند و از بين مى‌‌برد. تنها عضو بيمار در رنج نيست. ساير اعضا هم در رنج مى‌‌افتند. آنكه در اثر بيمارى از ارزش و خوراك معنوى لازم محروم مى‌‌ماند از رشد و تكامل محروم مانده است. ناگزير بايد كسى بيايد و همه آنچه را كه بشر براى رشد احتياج دارد تامين كند. در اين مواقع ذهن ما بسرعت متوجه غذا و پوشاك و مسكن مى‌‌شود. بايد گفت كه اينها همه مهم هستند، اما، تامين خير، فهم خوب، درك عالى ، شناخت موقعيت انسان در عالم خلقت و اينكه ارتباطش در هستى با كيست و ابزارى كه براى اين امر خلق شده چگونه است و مسايلى از اين قبيل همه براى رشد بشر لازم است. يك عدل و قسط همه جانبه و فراگير لازم است تا فكر ما، فقه ما، احساسات و عواطف ما و ضوابط عمل و عقايد ما را تامين كند.

مابقی در ادامه مطلب است.